Algemene beschouwingen 2015

De grenzen van centralisatie komen in zicht [1]

Voorzitter,

Wij zijn vandaag bijeen om met elkaar tijdens de algemene beschouwingen van gedachten te wisselen over de financiële rapportage en de perspectiefnota voor de komende jaren. De gemeente is – ook als je het landelijk gemiddelde erbij betrekt – financieel stabiel. Maar er zijn naast kansen ook bedreigingen op korte tot middellange termijn.

Op de lange termijn heeft Onafhankelijk Papendrecht een fier, sociaal en welvarend, schoon en zelfverzekerd en in bestuurlijke zin autonoom, minder afhankelijk, Papendrecht voor ogen.

De fractie van Onafhankelijk Papendrecht hecht sterk aan een politiek die is gericht op het als gemeente zelfstandig kunnen functioneren. Geen samenwerking met andere gemeenten of overheidsorganen die méér kost dan oplevert. De samenwerking in verbonden partijen is de laatste jaren te ver doorgeschoten.

Universitair onderzoek[2] geeft aan dat Gemeentelijke herindeling op geen enkele manier besparingen oplevert. De door de Regering ingeboekte structurele efficiencywinst van één miljard euro per jaar is volgens dit onderzoek op drijfzand gebaseerd.

Dit bedrag wordt na 2017 in mindering gebracht op de algemene uitkering van gemeenten. De gemeenten willen van die korting af, zo heeft de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) aan minister Plasterk laten weten. Die liet in een eerste reactie weten gebonden te zijn aan de financiële paragraaf in het regeerakkoord.

Vertegenwoordigers van de landelijke partijen in de gemeenteraad zouden dus aan het jasje van hun collega’s in Den Haag kunnen trekken om die één miljard korting per jaar op het gemeentefonds van tafel te halen.

De fractie van Onafhankelijk Papendrecht vreest dat essentiële gemeentelijke voorzieningen (zoals het theater, het sportcentrum, de bibliotheek, de begraafplaats, de kinderboerderij, de zorgcentra en ga zo maar door) waarvan de inwoners van Papendrecht willen dat ze in stand blijven het slachtoffer zullen worden van een fatale Rijks politiek.

In 2018 dreigt namelijk een gemeentelijk begrotingstekort van 4,8 miljard euro[3]. Maar gemeenten zijn verplicht om een sluitende begroting te hebben. Dus zullen zij de komende jaren opnieuw fiks moeten bezuinigen, als er niks gebeurt.

Na tweeënhalf jaar reorganiseren is de Nationale Politie nog niet op orde[4].

De Minister (Van der Steur) schrijft dat er door de problemen „te weinig ruimte voor lokaal maatwerk” is. Bij de zgn. decentralisaties gaat het erom juist maatwerk op lokaal niveau te kunnen bieden. Maar de vraag is of dit bij zoveel budgetkrapte gaat lukken. Dit is waar de fractie van Onafhankelijk Papendrecht zich zorgen over maakt.

Als het gaat om de vertaling van landelijk beleid (Regering) naar het lokale beleid (de gemeente) zijn er tal van risico’s en onduidelijkheden. Deels vormen die risico’s en onduidelijkheden een weerslag van eigen handelen door college en Raad, ook in het verleden, bijvoorbeeld door delegatie van bevoegdheden naar andere organen waardoor het zicht op wat er zich achter de ’technocratische glimlach’ van bestuurders afspeelt verdwijnt.

De informatievoorziening van burgemeester en wethouders aan de raad is een netelige kwestie, blijkt uit de enquête[5] van NRC Handelsblad en onderzoeksbureau Overheid in Nederland. Meer dan honderd keer noemen raadsleden de gebrekkige informatievoorziening door hun college over de begin dit jaar overgehevelde nieuwe taken.

Maar de grootste zorg blijft gereserveerd voor de decentralisaties die feitelijk centralisaties van Rijksmacht zijn. Zolang de decentralisaties niet gepaard gaan van adequate financiële randvoorwaarden én bevoegdhedenoverdracht naar de gemeente toe blijven we aangewezen op afhankelijk makende regelgeving, monitoring en sturing door de Rijksoverheid.

Dan loopt de gemeente als het ware tegen de grenzen van de centralisatie aan, we zijn dan in een positie dat we wél verantwoordelijk worden gehouden voor het gevoerde beleid terwijl we niet aan het stuur van dat beleid mogen zitten.

De gemeenteraad is dan tot de Harlekijn van oncontroleerbare machten verworden. De eerste tekenen zijn er al. En dat baart ons zorgen.

De Italianen zeggen: chi paga decida, wie betaalt bepaalt. De fractie van Onafhankelijk Papendrecht doet de suggestie aan het college actief in te zetten op nieuwe financiële ruimte[6] voor de gemeente.

Een VNG-commissie[7] draait het om en zegt: bepalen betekent betalen. Ook dat is lokale democratie. Gemeenten moeten en mogen meer bepalen. Maar dan moeten zij ook de afweging taken/middelen kunnen maken. Rijksbelastingen omlaag, gemeentelijke belastingen omhoog, want anders kan de boekhouding van de gemeente niet sluitend gemaakt én gehouden worden.

Het is jammer dat de poging te komen tot een nieuw belastingakkoord recent is gesneuveld.

Intussen moeten wij in Papendrecht uitkijken dat we niet essentiële voorzieningen sluiten zolang de nieuwe financiële ruimte er nog niet is. De mei-circulaire is nog niet doorgerekend, dus er is een kans dat het financiële beeld waarschijnlijk minder dramatisch uitvalt dan het college ons nu wil doen geloven.

Onafhankelijk Papendrecht blijft inzetten op de milieudossiers. Inzet op substantiële verbetering van de leefbaarheid én het leefklimaat. Dat moet gezonder. Ook voor onze kinderen.

Wij zetten in op een aantal prioriteiten voor het komende jaar:

• maatregelen die de identiteit van Papendrecht als gemeente onderstrepen;
• de Nedstaal-actie was een succes met het stoppen van de asbestverbrandingsplannen;
• nu nog de lozingen op de rivier (de Noord) stoppen;
• en het opruimen van het asbest dak van de Nedstaal fabriek staat ook op het lijstje;
• toepassen van de duurzaamheidsintenties, geen woorden maar daden;
• de Rivierendriesprong-overlast blijft onze aandacht opeisen, waarbij we aantekenen het eeuwig jammer te vinden dat het (college als) bevoegd gezag nalatig is geweest deze zaak niet eerst met de raad te bespreken alvorens tot vergunningverlening over te gaan;
• nieuwe mogelijkheden om het bedrijf uit te plaatsten naar een categorie 4-5 locatie in Dordrecht zijn voor handen. OP zegt tegen het college: ‘Waar een wil is, is een weg’;
• de overlast bij de N3 brug naar Dordt: dat gaan we monitoren. En ook alternatieven bedenken en aandragen. Bijvoorbeeld ondertunneling. Rijkswaterstaat aanspreken op een hogere prioritering van de Papendrechtse verkeer- en milieuproblemen;
• meer transparantie, minder geheimzinnigheid, fair play, open dialoog;
• een sterkere positionering van het bestuursorgaan gemeenteraad, hopelijk in eendrachtige en niet in tweedrachtige samenwerking met de coalitie;
• en voor dit moment - last but not least - de armoedebestrijding.

Tot slot willen wij aandacht vragen voor de groeiende sociale tweedeling in onze gemeente en de regio. Het beleid van de Sociale Dienst Drechtsteden is als streng gekritiseerd door het Platform tegen Armoede. Suggesties ter verbetering van die kant zouden serieus bekeken moeten worden. De tijd dat de overheid alles beter weet is voorbij. Met de opkomst van de voedselbanken en de problematiek van mensen die in sociaal-economisch opzicht bij tegenslag tussen de spreekwoordelijke ‘wal en schip’ vallen is het zaak hierop organisch, doelgericht en doeltreffend in te kunnen spelen.

Gegeven een terugtredende overheid, doemen nieuwe perspectieven op voor de kerkelijke charitas. Binnen de kerkgemeenschap wordt met behulp van de Diaconie[8] de nood van de behoeftigen gelenigd. Diaconieën zijn bij uitstek geschikte organisaties om gelden voor sociale minima dáár te doen terecht komen waar deze het meest nodig zijn.

De fractie van Onafhankelijk Papendrecht stelt aan de gemeenteraad voor een bedrag van 431 duizend euro te bestemmen voor de sociale minima in Papendrecht en dient daartoe aanstonds een motie in. Dank voor uw aandacht.

[1] Tekst van de inbreng van OP bij de algemene beschouwingen 2015

[2]Bron: Binnenlands Bestuur, Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden 4 juli 2015

[3]Bron: NRC Handelsblad, 9 januari 2015, Dat concludeert het Centrum voor onderzoek van de economie van de lagere overheden (COELO), verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen, in de zojuist gepubliceerde studie Gemeenten in perspectief 2014-2018.

[4]Bron: NRC Handelsblad, 2 juli 2015, Zo is nog lang niet alles geregeld rondom de ICT en administratie. Ook zijn de kennis en kwaliteit van de recherche reden tot zorg. Dit alles leidt ertoe dat de politie niet voldoende kan inspelen op problemen in het land.

[5] NRC Handelsblad publicaties op 07 en 08 juli 2015, machteloze raadsleden (hoofdredactioneel commentaar)

[6] De commissie stelt voor om het financiële domein langs vier sporen te flexibiliseren

[7] VNG cie https://www.vng.nl/persberichten/15-01-08/commissie-rinnooy-kan-adviseert-over-nieuwe-financiering-gemeenten

[8] De diaconie ondersteunt behoeftigen financieel. Het beheer van de diaconie is strikt gescheiden van het beheer van de kerk, het betreft twee verschillende rechtspersonen.