Vrijwel de hele aarde is vervuild met giftige PFAS-chemicaliën. Deze ‘forever chemicals’, verwerkt in bijvoorbeeld cosmetica en antiaanbaklagen van pannen, worden onder meer in verband gebracht met kanker, nierbeschadiging en hartaandoeningen en zorgen voor een verminderde werking van het immuunsysteem. PFAS zijn niet of nauwelijks afbreekbaar in het milieu en zitten inmiddels in het bloed van bijna alle mensen. Wereldwijd zijn er al zeker driehonderd diersoorten mee besmet. In de Verenigde Staten barstte in 2015 een gigantisch milieuschandaal los als blijkt dat chemiebedrijf DuPont, een van de grootste verspreiders van de giftige stof, decennialang zweeg over de gevolgen van PFAS voor mens en milieu. Een kopie van de Amerikaanse fabriek staat sinds begin jaren ‘60 aan de rivier de Merwede in Dordrecht. Op 15 juni 2023 werd de documentaire ‘De PFAS-doofpot’, een programma van Zembla, uitgezonden op de Nederlandse televisie door BNNVARA.
De documentaire ‘de PFAS-doofpot’ maakt duidelijk dat DuPont Chemours decennialang hebben verzwegen dat de PFAS stoffen giftig zijn voor mens en milieu. Al in 1961 was intern bij deze bedrijven bekend dat contact met PFAS stoffen strikt vermeden moest worden. Naar werknemers en de buitenwereld toe werd hierover niks gezegd. Het bedrijf beweerde dat de chemische bestanddelen volledig veilig waren en werkte samen met 3M. In Zwijndrecht bij Antwerpen is ook sprake van grote vervuiling met PFAS stoffen door 3M. Eind jaren zeventig worden er proeven met apen gedaan. Daaruit bleek dat de studies voortijdig werden afgebroken na toediening van PFAS bestanddelen: alle apen legden het loodje. De resultaten van dit onderzoek werden voor de buitenwereld verborgen gehouden. Er werden geen deskundigen van buiten bij betrokken. Dat geeft aan dat er sprake was van een doofpotcultuur. Documenten werden niet geopenbaard maar geheim gehouden.
Dertig jaar geleden ontdekt DuPont PFOA in het grondwater onder de fabriek. Daar maakt DuPont zich grote zorgen over. Waterbedrijven anno nu hebben daar ook grote zorgen over. Mensen die zich hierover zorgen maken zuiveren hun drinkwater uit de kraan met een apparaat met omgekeerde osmose. Uit documenten van DuPont zelf blijkt dat het bedrijf zich daar zelf ook zorgen over maakt. Grote hoeveelheden stoffen worden onder het gebouw van de fabriek in Dordrecht aangetroffen. Ze besluiten een grondwaterbeheerssysteem aan te leggen om verdere verspreiding te beheersen. En de aansprakelijkheid komt weer om de hoek kijken, mocht dit bij de buitenwereld bekend worden, want die willen ze vermijden. Je bent als bedrijf illegaal bezig als je het grondwater vergiftigd. Daar worden mensen ziek van. De stortplaatsen van het PFAS afval vormen ook een probleem, maar bedrijfseconomische redenen winnen het van volksgezondheidskundige redenen.
Wat bij de film ‘Dark Waters’ – een film die ook bij filmhuis de Movies in Dordrecht te zien is geweest – speelde, speelt nu dus ook in Dordrecht. De PFOA concentraties nemen toe. Het wegnemen van de verontreiniging zou niet mogelijk zijn, want te duur. Vragen van Zembla bleven onbeantwoord, Chemours vindt dat Zembla ongeloofwaardige journalistiek bedrijft. En hier eindigt de documentaire. Het beeld dat blijft hangen is het beeld van een bedrijf dat zijn verantwoordelijkheid voor de schade die PFAS hebben toegebracht ontkende en blijft ontkennen om maar niet aansprakelijk gehouden te kunnen worden. Ook nu zien we in de (sociale) media uitingen van de eerder genoemde ‘reputatieoorlog’, waarbij het ontkenning troef is. Maar de documentaire toont bewijsstukken dat DuPont Chemours geweten heeft dat PFAS stoffen schadelijk (kankerverwekkend) zijn.
