De vrije dagen tijdens de Kerstvakantie en de jaarwisseling vormen ook een goede periode om na te denken en te reflecteren op de politieke en bestuurlijke ontwikkelingen van de regio Zuid-Alblasserwaard. Het gaat dan in eerste instantie om de gemeenten Hardinxveld-Giessendam, Sliedrecht, Papendrecht, Alblasserdam en Molenlanden.
In de gemeente Papendrecht ben ik nu alweer 10 jaar actief in de plaatselijke politiek en dat gegeven biedt niet alleen een uitstekende gelegenheid om terug te kijken en stil te staan bij wat er is bereikt, maar ook een blik in de toekomst te werpen. Want, waar gaat het heen?
We mogen er van uit gaan dat alle gemeenten in onze regio vanaf volgend jaar te maken krijgen met financiële tekorten op de gemeentebegroting als gevolg van hoofdzakelijk twee oorzaken. De incidentele financiële gevolgen van de corona crisis en de structurele financiële tekorten in verband met het sociaal domein en de jeugdzorg. Die financiële gevolgen en tekorten moeten door de gemeenten worden weggewerkt, omdat gemeenten als eerste en lagere overheid geen tekorten mogen hebben. Er bestaat niet zoiets als een gemeentelijk financieringstekort! Gebeurt dat (onverhoopt) wél, dan grijpt de Provincie Zuid-Holland in en is de gemeente die het treft haar autonomie en zelfstandigheid kwijt.
Dit wordt de komende tijd echt nijpend, want in alle gemeenten speelt het probleem dat de structurele (meerjarige) ramingen uit de pas lopen. Er wordt meer uitgegeven aan sociale zaken en jeugdbeleid omdat het moet (het is wettelijk voorgeschreven), terwijl de gemeenten er onvoldoende budget voor krijgen. De oplossing is niet eenvoudig, maar er zijn er eigenlijk twee.
De eerste oplossing zou zijn dat de regering (ook wel het Rijk genoemd) de bijdragen aan het gemeentefonds, dat is het budget dat elke gemeente ieder jaar krijgt, verhoogt. Dit valt echter niet te verwachten, omdat de regering (ook wel het Rijk genoemd) nu zélf ook met forse incidentele financiële tegenvallers te maken heeft als gevolg van de coronacrisis.
De tweede (andere) oplossing zou zijn om het gemeentelijke belastinggebied te vergroten, onder gelijktijdige verlaging van de Rijksbelastingen. Het betreft een belastingtechnische operatie zodat gemeenten meer te besteden krijgen en zo de financiële tekorten op de meerjarenbegroting kunnen opvangen. Maar het relatieve nadeel is dat het Rijk dan minder belastingen ontvangt. Dus of het Rijk daarmee zal instemmen, is maar zeer de vraag. Het lijkt in elk geval van groot belang om als gemeenten in de Zuid-Alblasserwaard veel meer dan tot op heden te doen gebruikelijk op dit thema gezamenlijk op te trekken.
Tegelijkertijd staan de gemeenten in de regio Zuid-Alblasserwaard voor de vraag hoe zij op een goede manier kunnen samenwerken. Met behoud van identiteit meerwaarde creëren met elkaar en het voorzieningenniveau voor de inwoners op een goed peil houden. Dat vereist een open houding en de bereidheid in elkaar te investeren. Goede faciliteiten creëren voor ondernemers, stimuleren van de economie en een dijk van een sociaal beleid waarin onderlinge solidariteit leidend is.
De provincie Zuid-Holland geeft aan dat samenwerking van de gemeenten vanaf Gorinchem tot aan Rotterdam van belang wordt geacht. Dat richt zich op de maritieme top regio die de Drechtsteden samen met Gorinchem internationaal aanzien geven. Recent kwam daar het plan nog bij voor de aanleg van een Lightrail verbinding tussen Leiden en Dordrecht. We zien een ontwikkeling binnen de provincie Zuid-Holland die de grote steden met elkaar verbindt. De steden Leiden, Delft, Den Haag en Rotterdam worden met Dordrecht verbonden in dat plan. De ‘nieuwe’ regio Merwede zou daarnaast kunnen ontstaan; dat zijn alle gemeenten op een rij vanaf Gorinchem tot aan Rotterdam.
Kansen voor de Zuid-Alblasserwaard
Maar deze ontwikkelingen bieden nadrukkelijk ook kansen voor samenwerking binnen een ‘nieuwe’ regio Zuid-Alblasserwaard. Daarin kunnen de gemeenten Hardinxveld-Giessendam, Sliedrecht, Papendrecht, Alblasserdam en Molenlanden nauwer met elkaar gaan samenwerken. Samenwerken op basis van een gedeelde visie op de toekomst van deze mooie opbloeiende regio.
Ik denk dan onder andere aan intensievere vormen van samenwerken met behoud van ieders eigen identiteit. Dat betekent niet alleen respect blijven betuigen aan het agrarische en het culturele erfgoed, eerbied voor de kleinschaligheid en de daaraan gekoppelde dienstverlening aan de inwoners, maar ook dat we samen de kansen voor de toekomst naar ons toe gaan trekken. Kansen voor woningbouw, natuur, CO2-reductie, nieuwe vormen van energieopwekking.
Denken we bijvoorbeeld aan een snelle comfortabele spoorverbinding, zoals de Lightrail, dan zou een noordelijke aftakking vanaf de lijn Leiden-Dordrecht (bij Ridderkerk) via Alblasserdam, Papendrecht en Molenlanden wellicht voor de hand liggen. Of we zetten gezamenlijk in op een variant die via Alblasserdam, langs Nieuw-Lekkerland, doorsteekt naar de Krimpenerwaard om zo aansluiting te vinden op Rotterdam Alexander. Zo verbinden we de gemeenten binnen de regio Zuid-Alblasserwaard beter met elkaar en de hele regio beter met de Randstad. Goed voor de bereikbaarheid ook van bijvoorbeeld het toeristisch top gebied van het Unesco erfgoed Kinderdijk, maar vanzelfsprekend ook goed voor de inwoners in de hele regio Zuid-Alblasserwaard.
Het is duidelijk dat er heel veel kansen liggen en dat onze gemeenten meer dan voorheen elkaar actief zouden moeten opzoeken om gezamenlijk tot plannen te komen, die voor de hele regio van belang zijn. Vandaar dat mijn stelling is: Gemeenten in de Zuid-Alblasserwaard verenigt U!
