Inbreng bij de Algemene beschouwingen gemeenteraad

"Het probleem van het openbaar bestuur is dat elke inhoud naar iedere vorm, het openbaar bestuur richtingloos maakt. We weten niet meer waar we vandaan komen, waar we staan en waar we naar toe gaan. We zijn stuurloos en richtingloos tegelijk: er is geen visie". Citaat uit de Algemene beschouwingen.

Vooraf willen wij het College van B&W, de ambtelijke organisatie en niet in de laatste plaats onze griffie – bemenst met drie voortreffelijke dames – dankzeggen voor al hetgeen zij in het werk hebben gesteld om ons in staat te stellen vandaag een inbreng te leveren en het politieke seizoen waardig af te sluiten. Bij deze algemene beschouwingen zal Onafhankelijk Papendrecht hierna kort ingaan op de volgende vijf onderwerpen:

1.       75 jaar in vrijheid leven en herdenken is ruw opgeschrikt door de Corona crisis;

2.       De niet goed doordachte decentralisaties in het sociale domein en in het jeugd domein;

3.       Speelt de gemeente nog een rol in het politieke stelsel?

4.       Hoe lang nog accepteren de inwoners dat er gif in hun drinkwater zit?

5.       Enkele kritische noten bij het financieel beleid.

In het jaar dat we 75 jaar na WOII onze vrijheid vieren en herdenken hadden we nooit kunnen denken door de Coronavirus crisis getroffen te worden in een mate die niemand heeft kunnen voorzien. Het is een wel zeer wrange constatering dat we uitgerekend in dit bijzondere jaar worden geconfronteerd met vrijheidsbeperkende maatregelen die ongekend zijn in het naoorlogse Nederland. De maatregelen die vanwege de regering werden afgekondigd, waarbij de ‘anderhalvemeterafstandsregel’ wel de bekendste en tegelijkertijd de aanstootgevendste lijkt te zijn, waren pakweg een half jaar geleden door niemand voor te stellen. In die zin heeft de Corona crisis ons allemaal overdonderd.

Wij stelden direct de instelling van een Corona noodfonds voor, om Papendrechters die in de financiële problemen zouden komen te helpen. De redenering bij ons was dat als de overheid ingrijpt dit geen regulier ondernemersrisico is en dat compensatie daarom geboden is. Maar ook als er geen ondernemersrisico aan de orde is, lijkt het vanzelfsprekend dat de gemeenschap bijspringt om te helpen en te ondersteunen, ook in financiële zin. Want nood breekt wet.

We zagen plaatselijk de uitvoering van noodverordeningen. Door de Veiligheidsregio. Deze waren nodig om duidelijkheid te scheppen, maar vanwege het onvoorzienbare karakter van de crisis leken ze zichzelf soms ook tegen te spreken. Doordat de regering zich op de adviezen van het RIVM baseerde is lange tijd het verkeerde beleid gevoerd; het RIVM is geen onafhankelijke instelling én monopolist bovendien. Dit instituut heeft volgens ons een veel te grote ééndimensionale impact op de samenleving gekregen. Kritiek op het beleid stond welhaast gelijk aan staatsondermijnend gedrag. De gevolgen van het regeringsbeleid zien we om ons heen; de economie is zwaar beschadigd. Sommigen zeggen dat je een goede crisis niet moet verspillen, maar als dit inhoudt dat de regering de inwoners van Papendrecht nog meer vrijheid gaat afpakken, dan zijn wij daar op zijn zachtst gezegd ‘not amused’ over. Wij dienen een motie in ‘nee tegen de viruswaanzin’.

We zien dat de niet goed doordachte decentralisaties in het sociale domein nu echt problemen bij de gemeenten gaan opleveren. Ook bij de jeugdzorg gaat het de verkeerde kant op. Het hele beleid is verkeerd en daarom slagen aanpassingen ook niet meer. Het zijn slagen in de lucht en wanhoopsdaden. Het zit in de grond van de zaak niet goed. De decentralisaties kunnen het beste worden teruggedraaid om erger te voorkomen. En daar komt het volgende bij. De toekomst van het lokaal bestuur staat op het spel. De invoering van de omgevingswet per 1 januari aanstaande is voor onbepaalde tijd uitgesteld. Zogenaamd vanwege de Corona crisis, maar in werkelijkheid omdat dit ook een hersenspinsel is. Het probleem van het openbaar bestuur is dat elke inhoud naar iedere vorm, het openbaar bestuur richtingloos maakt. We weten niet meer waar we vandaan komen, waar we staan en waar we naar toe gaan. We zijn stuurloos en richtingloos tegelijk. Er is geen visie.

De decentralisatieoperatie in 2015 was de grootste operatie ooit in Nederland, er ging fors geld in om, het budget groeide van 20 naar 40 miljard, er vond een koppeling plaats van taken en schaal, de 100 duizend plus gemeenten werden niet ingevoerd (zoals dat in Denemarken wel het geval was) en wat als beleid door de voordeur naar binnen kwam, ging er via de achterdeur weer uit. De gemeente heeft twee gezichten. Enerzijds representeert zij het politieke stelsel en anderzijds is de gemeente de uitvoeringsdienst van de rijksoverheid. Meer dan 70% van alle beleid is uitvoering. Dat heeft geleid tot erosie van het politieke stelsel en het lokale politieke landschap. Wat nodig is lijkt een herbezinning te zijn, want willen wij de autonomie en de beleidsvrijheid van de gemeente herstellen of zien wij de gemeenteraad nog louter als een soort van raad van toezicht zonder politieke arena?

Als we als gemeente geen monddode uitvoeringsorganisatie van de rijksoverheid willen worden, dan is verzet of ook wel een kritische opstelling geboden. Moet het nog erger worden?

De grenzen van de financiële rek komen snel in zicht, zelfs de provincie heeft recent in dat licht de noodklok geluid. Samen met u kiest Onafhankelijk Papendrecht er voor het politieke stelsel in ere te herstellen. De gemeente als eerste overheid die veel minder een uitvoeringsorganisatie van het rijk behoort te zijn en veel meer een eerste overheid die eigen beleidsvrijheid krijgt om zodoende beter in te kunnen spelen op de vragen vanuit de plaatselijke samenleving. Daarbij stellen wij ons voor dat de dialoog tussen de gemeente en haar inwoners tot leidend principe zal worden verheven. Op die manier presteert de gemeente het best, door kleinschalig, proactief en grossierend in maatwerk de eerste overheidspartner te zijn van de burgers, dus de inwoners van Papendrecht, om wie alles uiteindelijk te doen is.

Door de Corona crisis zien we dat die noden zich in verhevigende mate aandienen. In dit bestek is niet alles op te sommen. Maar om een voorbeeld te noemen: waarom zou het Sportcentrum deze zomer niet ook gewoon weer abonnementen gaan verkopen? Goed voor gezinnen die niet op vakantie (kunnen) gaan, goed voor de ondersteuning van sociale contacten. Wij weten wel dat de sport (net als het theater) op afstand is gezet, maar binnenkort komen ze bij ons terug om hun hand op te houden want ze hebben te maken met forse financiële tegenvallers. Hetzelfde geldt voor andere semi-gemeentelijke instellingen, die door de Coronavirus crisis in hun verdienmodel zien aangetast. Dáár was het Corona noodfonds ook voor bedoeld! Om hierop als eerste overheid adequaat, efficiënt en effectief in te kunnen spelen.

In de krant lezen we dat Nederland het slecht doet ten opzichte van Duitsland en Zwitserland. Deze laatste twee landen hebben direct noodfondsen geoperationaliseerd en zijn daarbij financieel ruimhartig gebleken. Bij het beschikbaar stellen, met name aan het midden- en kleinbedrijf, van giften en leningen die over een langere periode mogen worden uitgesmeerd en pas later (10 jaar) hoeven te worden terugbetaald. Ook mist Nederland de boot volledig in het Europese discours, de ‘gierige 4 landen’ onder aanvoering van onze premier hebben zich vervreemd van Frankrijk en Duitsland, de Europese Centrale Bank en de Europese Commissie door in te zetten op de per definitie kortzichtige korte termijn, daarbij vergetend dat de handel voor een klein land als Nederland van immens belang is, vooral ook de handel met de Zuid-Europese landen. Juist nu is solidariteit met elkaar in Europa van het allergrootste belang. In dat opzicht is ‘Duitsland in Europa’ succesvol getransformeerd in ‘Europa in Duitsland’, met borging van de vrede in Europa tot gevolg. Ook wij als gewone Papendrechters profiteren hiervan.

De Drechtsteden zullen ook een klap krijgen van de Corona crisis; veel bedrijvigheid in onze regio is juist ook zo afhankelijk van de internationale ontwikkelingen in de economie. Romantische perspectieven gaan hand in hand met extreemrechtse fantasieën die door een partij als Forum voor Democratie als zogenaamd ‘gezond verstand’ worden gelabeld, waarbij Nederland het wel  alleen doet; vluchtelingen, statushouders en mensen van buiten niet meer nodig zouden zijn.  Nederland kán het eenvoudigweg niet meer alleen. Het kan niet meer: in totale zelfisolatie, economisch én sociaal floreren. Blijft de VVD een nette en fatsoenlijke partij? Of gaan we de komende maanden zien dat zij het discours van Forum en PVV weer overnemen? Zwarte Piet is niet meer Zwart maar Veelkleurig; net als de regenboogvlag die eenmaal in het jaar voor het gemeentehuis mag wapperen, dankzij een motie van GroenLinks en D66. Ere wie ere toekomt.

Maar er gebeuren ook nog positieve dingen in onze gemeente. Er is een groep mensen opgestaan die concreet wil bijdragen aan de verbetering van ons leefklimaat. De waterzuiveraar Karel Thieme is actief en samen zijn wij een denktank gestart. De vraag is hoe we de giftige Pfas stoffen uit ons drinkwater kunnen gaan halen. Op de achtergrond worden we gesteund door het Chemisch-Toxicologisch laboratorium onder leiding van Prof. Jacob de Boer (VU Amsterdam). De uitdaging is om met de denktank concrete aanbevelingen op te gaan stellen zodat iedereen in Papendrecht over schoon én gifvrij drinkwater zal kunnen beschikken.

Aan het einde van de eerste termijn aangekomen; het laatste punt. Onafhankelijk Papendrecht heeft na bestudering en narekening van de Kadernota vastgesteld dat er op verantwoorde wijze best nog wat meer bezuinigd zou kunnen worden.

Doordat de raad vanuit de algemene reserve € 7 miljoen beschikbaar stelde, kon er een besparing op de begroting van de jaarlijkse rentelast ontstaan van € 700.000. Wij tekenen daarbij wel aan dat de herfinanciering niet mogelijk zou zijn geweest zonder de in maart van dit jaar ontvangen Eneco gelden van ruim € 27 miljoen euro. Deze Eneco gelden zijn op indirecte wijze ingezet, wat een besparing op de jaarlijkse rentelast opleverde. Dit is onzuivere koffie. Daarom dragen wij het College op om de jaarlijkse besparing op de rentelast niet op de begroting te laten staan, maar deze toe te voegen aan de Algemene reserve en te verwerken in de begroting van 2021 en de opvolgende jaren. Dit onder het motto: laten we de gemeentelijke spaarpot hiermee versterken!