Op woensdag 12 september jl. werden wij onaangenaam geconfronteerd met twee ‘vertrouwelijke’ mededelingen. Wij hadden het Protocol niet bij de hand, want als dat wel zo was geweest dan waren we waarschijnlijk opgestapt. De voorzitter heeft op dat moment ook niet gezegd of ons eraan herinnerd dat aanwezigen die het vertrouwelijke deel niet wilden bijwonen de zaal onmiddellijk dienden te verlaten.
Er werden twee mededelingen gedaan door het College. Tegenstrijdigheden in zinsconstructies zoals ‘we willen heel transparant zijn’ en daarom maken we het ’vertrouwelijk’ zijn ons bijgebleven. Feitelijk werd er niks (nieuws) gemeld. Bij het dossier Korteland ging het om een zogenaamde ‘noviteit’ wat wij verstaan als een nieuw feit. Over dit kennelijke nieuwe feit werd inhoudelijk geen enkele mededeling gedaan. Wij zitten dus nog steeds met de vraag wat er dan ‘nieuw’ was aan dit feit of de feiten. Wat speelt er achter de schermen?
Bij het dossier Gemeentewerf ging het om een ‘vertrouwelijke’ mededeling dat de bouwkosten waarschijnlijk hoger zouden uitvallen. De financiële tegenvaller die eraan zit te komen werd onder de dekmantel van de ‘vertrouwelijkheid’ geschoven. Alsof wij geen kranten lezen, waarin staat te lezen dat de bouwkosten weer flink stijgen. Het College legt op deze manier de ‘schuld’ van het mislukken van de verhoopte uitvoering van het project binnen het budget bij de gemeenteraad. Zeker als wij hierover iets in het openbaar gaan zeggen. Daar protesteren wij tegen. Luid en duidelijk. Het College maakt de gemeenteraad in elk geval alvast medeplichtig aan een slecht resultaat bij de aanbesteding. ‘Wij hebben u (destijds al) ‘vertrouwelijk’ geïnformeerd’.
De vragen waar wij mee zijn blijven zitten zijn deze:
1) WAAROM koos het College voor de weg van 'vertrouwelijk'? Was hiertoe enige noodzaak? (Dit even vanuit de gedachte dat alle informatie
openbaar behoort te zijn) en;
2) HOELANG geldt de termijn van 'vertrouwelijk'? (De burgemeester heeft ons in een e-mail laten weten dat het wat hem betreft een
omissie is dat deze termijn niet is genoemd). Vreemd genoeg zei de burgemeester hierover niets tijdens de laatste Raadsvergadering op 20 september jl.
Er kunnen omstandigheden zijn die het rechtvaardigen een mededeling te doen in ‘vertrouwelijkheid’, die niet direct algemeen bekend hoeft te worden.
De spreekwoordelijke denkfout die wel eens wordt gemaakt (en hier ook) is dat het College ‘vertrouwelijkheid’ geeft en er dan ‘recht’ op zou hebben dat de gemeenteraadsleden dat respecteren. Zo
is het niet. Raadsleden hebben immers een andere rol dan het College en zijn niet gehouden aan het ‘vertrouwelijk’ houden van informatie. Persoonlijk ben ik van mening dat er een heel goede
reden dient te zijn om tot 'vertrouwelijk' over te gaan. Eerlijk gezegd zie ik die reden(en) bij het dossier Korteland én het dossier Gemeentewerf NIET. Vandaar dat ik denk dat er andere
belangen achter schuilen. En moeten wij dit als gemeenteraad wel willen (= zomaar accepteren)? Vanuit onze rol/ positie hebben wij niet noodzakelijkerwijs dezelfde visie als het huidige College.
Het komt het College waarschijnlijk maar al te goed uit de 'pottenkijkers vanuit de gemeenteraad' op enige afstand te zetten.
En dan de vraag: heeft deze opstelling van het College dan alleen maar goede uitwerkingen op onze lokale democratie, of juist niet? Met andere
woorden: als dit standaard beleid wordt, dan zal er een lange lijst van dossiers/ onderwerpen gaan ontstaan waarvoor 'vertrouwelijkheid' zal gelden en waarvan de termijn niet bekend is, zodat de
gemeenteraad op die betreffende dossiers feitelijk buiten spel wordt gezet. Wat ons betreft is dat geen wenselijk toekomstbeeld.
Stel nu eens dat het College op 12 september jl. helemaal geen 'vertrouwelijke' mededelingen had gedaan: dat hadden wij er niet vanaf geweten. De
vraag is dan ‘of dat erg is’? Nu weten we (in de zin van horen zeggen) er wél vanaf, maar tegelijkertijd weten we niks. We hebben alleen te horen gekregen dat er iets speelt, bij
Korteland de zogenaamde "noviteit" (wat is dat, waar gaat dat over?) en bij de Gemeentewerf het verwachte financiële tekort (niks nieuws onder de zon); overal in Nederland lopen de tekorten op
als gevolg van stijgende bouwkosten, maar we hebben vanuit het College te horen gekregen dat we daarover niks mogen zeggen. En eerlijk gezegd: wie van de gemeenteraad is hiervan op de
hoogte? En wie van de gemeenteraad zou nou eens even lekker een spaak in het wiel willen steken? Het is van een enorme bekrompenheid dat men op het gemeentehuis kennelijk denkt iedereen het
zwijgen op te moeten leggen, terwijl deze nieuwsfeiten (rijwielhandel Korteland/ vergunning, Gemeentewerf/bouwkosten worden hoger) gewoon in de krant staan. Juist door het op deze manier aan te
kaarten wek je als College van B&W argwaan.
Wij hebben hierop ingezet vanuit de overtuiging dat dit niet de weg is. Het College dient zich te realiseren dat het weliswaar altijd een informatievoorsprong heeft ten opzichte van de Gemeenteraad. Daar bovenop nog eens lopende dossiers ‘vertrouwelijk’ maken vergroot de informatie- en kennisvoorsprong van het College, zodat het de facto voor de Gemeenteraad onmogelijk wordt controle uit te oefenen, bij te sturen en toezicht te houden. Het wordt dan achteraf vaststellen dat het zo gelopen is als het gelopen is. De actieve informatieplicht die het College heeft is in het leven geroepen om de Gemeenteraad niet per definitie te laat te informeren over relevante ontwikkelingen in onderscheidende dossiers. Want dat kan gewoon in openbaarheid.
De rol die de burgemeester heeft gespeeld is wat ons betreft niet helemaal objectief en boven de partijen staand gebleken. Als voorzitter van het College heeft hij het standpunt van het College ferm uitgedragen en verdedigd. Als voorzitter van de Gemeenteraad heeft hij voornamelijk streng gesproken over het in acht nemen van het protocol en de opgelegde ‘vertrouwelijkheid’ en was hij vergeten tijdens de Raadsvergadering van 20 september jl. te melden dat het College geen termijn had genoemd (omissie) voor de ingeroepen ‘vertrouwelijkheid’. Hoelang gaat het nog duren? Wij hebben ons principieel tegen deze gang van zaken gekeerd en gewaarschuwd voor het al te gemakkelijk inslaan van de weg van geheimhouding. Het protocol en de daarin genoemde ‘vertrouwelijkheid’ beweegt zich in de grijze schemerzone. Wij hechten aan heldere afbakening; wat staatsrechtelijk de norm is, dient ook onverkort in de gemeente Papendrecht te gelden. Wij hebben ook de moeite genomen de Gemeenteraad via de griffie over onze beweegredenen te informeren. Dus ons past niet het verwijt dat wij ons er (te) gemakkelijk vanaf maken.
De nasleep op de sociale media was wanstaltig. Vooral raadsleden van het PAB gingen alle perken te buiten. Grote woorden als ‘schending’ werden ingezet om (met name) ondergetekende zwart te maken en te beschadigen. Impliciet gaf men hierdoor aan dat men niets van het integriteitsbeleid heeft begrepen. Dat beleid is namelijk ontworpen om individuele raadsleden, collegeleden en ook de burgemeester publiekelijk te beschermen tegen onterechte aantijgingen. Daarvan heb ik melding gemaakt bij de burgemeester. De burgemeester heeft op zijn beurt gezegd er niks aan te doen. Zogenaamd ‘boven de partijen’ maar wegduikend voor zijn verantwoordelijkheid.
Over schendingen mag pas worden gesproken als hiervan sprake is. Bij het niet nakomen van afspraken uit het Protocol is geen sprake van schendingen in het kader van de wettelijke geheimhoudingsplicht. Vandaar dat er op het niet nakomen van afspraken geen sancties (kunnen) staan. Het integriteitsbeleid is juist bedoeld om verschil in politiek inzicht tussen partijen en fracties niet via de band van de integriteitsvraag te laten verlopen. Op het moment dat een raadslid de integriteit van een ander raadslid in twijfel trekt wordt het politieke discours gesmoord. Verschillen in politieke stellingname doen er dan niet meer toe. Er had eerst een politieke dialoog gevoerd dienen te worden over de wenselijkheid van wel of niet ‘vertrouwelijk’ verklaren. Die politieke dialoog heeft wel plaatsgevonden in de boezem van het College, de Gemeenteraad is erdoor overvallen. Het is ons opgevallen dat wij als enige fractie aanwezig tijdens de commissie Ruimte direct vragen hebben gesteld (die overigens niet werden beantwoord door het College). Kennelijk waren de andere fracties het ermee eens, al moet wel worden gezegd dat het niet ging om de voltallig aanwezige fracties maar slechts om die leden van fracties die zitting hebben in de commissie Ruimte. Intussen kan dat beeld gekanteld zijn.
Wij vinden het ronduit onwenselijk dat de politieke dialoog over controversiële dossiers – via het zogenaamde ‘paardenmiddel’ van het inroepen van de vertrouwelijkheid (de grijze variant van de geheimhouding) – buiten de openbaarheid wordt gehouden, niet met de bedoeling te informeren maar met de bedoeling de Gemeenteraad (= de gekozen volksvertegenwoordiging) de facto te muilkorven. (Ruud Lammers)
