De wethouders financiën van 234 gemeenten tekenen vandaag protest aan tegen wat zij zien als te grote, te onvoorspelbare en onterechte rijksbezuinigingen. „De rek is eruit”, schrijven zij in een vandaag aan het kabinet te overhandigen brief.
De actie is uitzonderlijk. Niet alleen door het hoge aantal wethouders, die zich bovendien uitspreken buiten de geijkte overlegorganen als de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) om. Opvallender nog is dat het de wethouders van financiën betreft: doorgaans de meest nuchtere want zuinigste leden van elk college.
De VNG, en ook de verbanden van grootste gemeenten (G4, G32) onderschrijven de boodschap van de wethouders. De opeenstapeling van miljoenenkortingen is te gortig, vinden de wethouders. Ruim 30 procent op de huishoudelijke hulp, op de jeugdzorg in sommige gemeenten ruim 20 procent in 2016. Dat gaat ten koste van kwetsbare burgers, schrijven ze.
Modellen lopen stuk op werkelijkheid
De wethouders ergeren zich aan de verdeelmodellen, complexe Haagse rekenschema’s die zijn ontwikkeld om de miljarden juist te verdelen over de 393 gemeenten. Die modellen, bol van de parameters, lopen geregeld stuk op de lokale werkelijkheid. Zo telt Enschede 7.000 bijstandsgerechtigden, maar krijgt het jaarlijks slechts geld voor 6.400 mensen, zegt wethouder financiën Eelco Eerenberg.
Het Rijk gedraagt zich bovendien zo onvoorspelbaar dat het maken van een begroting ondoenlijk is, vinden de wethouders. In mei blijkt de Rijksuitkering voor het lopende begrotingsjaar ineens miljoenen lager uit te vallen dan in december nog werd gemeld, zegt wethouder De Laat.
„Zat ik in mei ineens met een tekort van 2 miljoen. Los dat maar eens op. ”
Meer moeilijkheden gemeenten
„Nieuw is dat probleem niet, maar in financieel krappe tijden levert die onzekerheid gemeenten meer moeilijkheden op.”
Zo leggen tal van wethouders financiën een extra buffer aan, louter voor het opvangen van nieuwe Haagse klappen, zegt Jan de Laat.
„Dan stop je dus een paar miljoen in een reserve, terwijl je eigenlijk in voorzieningen in je stad wil investeren en je de zorg wil vernieuwen. Je bent bezig met brandjes blussen, niet met besturen.”
Bron van ergernis
Grootste bron van ergernis is de zogenoemde ‘opschalingskorting’ van 1 miljard euro die het kabinet-Rutte II heeft ingeboekt. Die bezuiniging stoelt nog op het kabinetsplan om gemeenten te laten fuseren tot eenheden van minstens 100.000 inwoners. Minister Plasterk (Binnenlandse Zaken, PvdA) heeft dat plan echter onder breed gedragen protest laten varen. Los daarvan: gemeentefusies leiden niet tot geldwinst, zo bleek vorig jaar uit doorwrocht onderzoek van het Centrum voor onderzoek van de economie van de lagere overheden (Coelo). Maar de korting is blijven staan: 60 miljoen euro in 2015, 120 miljoen volgend jaar, en een klein miljard na 2017.
Schrap die korting, zeggen de wethouders. Versimpel die verdeelmodellen. En verlaat die Haagse ivoren torens eens. „Het kabinet doet aan bureauredeneren”, zegt Eelco Eerenberg.
„Ik zou zeggen: kom een keer kijken in de praktijk.”
Bron: NRC Handelsblad, 10 november 2015
